Bosnië en Herzegovina

Bosnië en Herzegovina ligt op het kruispunt van Oost en West. Het is een land waar minaretten en kerktorens dezelfde skyline delen, waar de geur van houtgestookt brood langs gebouwen glijdt die nog kogelinslagen dragen, en waar geschiedenis geen achtergrond is, maar voortdurend aanwezig.

De naam van het land klinkt lang en complex, en dat is niet onterecht. Bosnië en Herzegovina bestaat uit regio’s met een eigen karakter, herinneringen en politieke realiteit. Er zijn drie officiële talen, drie volkeren en drie presidenten — maar één land, dat zich langzaam losmaakt van het verleden en zichzelf opnieuw leert kennen.

Reizigers die hier komen, doen dat niet per ongeluk. Je eindigt niet in Bosnië en Herzegovina omdat je ergens een verkeerde afslag hebt genomen. Het is een bestemming die vragen oproept nog voor je aankomt, en die je met meer nieuwe vragen weer laat vertrekken. Geen plek voor vlugge indrukken, maar voor mensen die nieuwsgierig zijn naar wat er gebeurt als je net iets langer blijft staan dan nodig lijkt.

De oorlog in de jaren ’90 ligt niet ver achter Bosnië en Herzegovina, en dat is op veel plekken zichtbaar. In sommige wijken van Sarajevo zie je nog gevels vol inslagen, terwijl in andere straten nieuwbouw de gaten opvult. In kleinere dorpen staan half ingestorte huizen naast vers gepleisterde woningen, als een visuele tijdlijn van conflict en herstel.

Wat opvalt, is hoe weinig nadruk erop ligt in het dagelijks leven. Mensen praten er niet automatisch over, maar sluiten het ook niet af. Monumenten zijn ingetogen, herdenkingen zijn meestal lokaal. De wonden zijn niet genezen, maar ook niet bedekt. Ze zijn deel van het landschap geworden.

Eten is in Bosnië en Herzegovina eenvoudig maar rijk van smaak. Vlees speelt vaak de hoofdrol, in de vorm van čevapi (gekruide worstjes), stoofgerechten of gegrild lam. Er wordt veel gewerkt met brood, paprika’s, uien en yoghurt, en bijna alles wordt geserveerd in royale porties.

Wat je overal tegenkomt, is koffie. Deze is sterk, zwart en wordt geserveerd in een koperen kannetje met een blokje suiker en soms een stukje Turks fruit erbij. Het drinken ervan is geen haastige bezigheid. Koffie wordt hier niet ‘genomen’, maar beleefd. In cafés wordt weinig gelezen of gewerkt; er wordt gepraat, gekeken en gezwegen.

Bosnië en Herzegovina heeft niet één, maar drie presidenten. Elk van de drie grootste bevolkingsgroepen, Bosniakken, Serven en Kroaten, levert een lid van het staatshoofd, dat roulerend de leiding heeft.

De naam Sarajevo komt waarschijnlijk van het Ottomaanse woord voor ‘paleisveld’. De stad werd ooit gesticht als administratief centrum onder Turks bewind en groeide uit tot cultureel kruispunt van de Balkan.

In het dagelijks leven wonen moslims, orthodoxe christenen, katholieken en joden vaak in dezelfde straat. Moskeeën, kerken en synagogen liggen soms letterlijk om de hoek van elkaar. Dit is een visuele herinnering aan het religieuze mozaïek die het land kenmerkt.