Cambodja

Cambodja verrast bezoekers met eeuwenoude tempels en een jonge bevolking. Door het vlakke landschap kronkelt de Mekong, terwijl aan weerszijden rijstvelden glinsteren die zelfs tijdens droge maanden nog lichtgroen kleuren. In de vroege ochtend verlaat een stoet monniken in safran­oranje gewaden hun pagodes om aalmoezen op te halen; een stil ritueel dat een kalme toon zet voor de rest van de dag. De geur van citroengras stijgt op uit straatkeukens, naast onverwachte aroma’s van gefrituurde spinnen en krekels die als krokante snack dienen. Rond zonsondergang klinkt muziek waarop Apsara‑danseressen in glinsterende hoofdtooien een verhaal uitbeelden met elegante handgebaren.

Cambodja ligt in het zuidelijke deel van het Indochinese schiereiland en grenst in het westen aan Thailand, in het noorden aan Laos en in het oosten en zuiden aan Vietnam. De kustlijn aan de Golf van Thailand is kort maar bevat mangroves, zandstranden en eilanden zoals Koh Rong. In het hart van het land ligt het Tonlé Sap‑meer; dit meer zwelt in de regentijd tot een van de grootste waterreservoirs van Zuidoost‑AziĂ« en levert vis aan miljoenen mensen. Rond het meer ligt een uitgestrekte alluviale vlakte waar rijst kan groeien dankzij rivierafzettingen van de Mekong. Het oosten en noordwesten bestaan uit lage bergketens die de vruchtbare vlakte als een hoefijzer omringen en regenwolken vasthouden voor de landbouw.

De geschiedenis is zichtbaar in lagen. Ruïnes in de jungle verwijzen naar het machtige Khmer‑rijk dat vanaf de negende eeuw enorme steen­steden bouwde en uitgekiende water­werken aanlegde. Phnom Penh toont een latere periode met het Koninklijk Paleis, waar vergulde daken en de Zilveren Pagode boven de rivier uitsteken. Het collectieve geheugen draagt echter ook de zwaarte van de Rode Khmer‑jaren. Gedenkplaatsen als Choeung Ek herinneren aan het verdriet, maar vertellen tegelijk over veerkracht en de wil om verder te gaan.

Bekende plaatsen

Phnom Penh

Hoofdstad Phnom Penh ligt aan de samenvloeiing van Mekong en Tonlé Sap. Het Koninklijk Paleis schittert met vergulde daken en de Zilveren Pagode heeft een vloer van massief zilver. Langs de rivierpromenade wandelen bewoners in de koelte van de avond. In kleine straatjes serveren stalletjes noedelsoep naast cafĂ©s in oude Franse panden. Bezoekers combineren de levendigheid met een stille tocht naar het Tuol Sleng‑museum, dat in een voormalige school de zwarte bladzijde van de Rode Khmer uitlegt.

Ten zuiden van de hoofdstad stroomt de rivier naar Kampot. Het stadje toont gerestaureerde gevels in zachte pasteltinten. Buiten het centrum strekken peperplantages zich uit; boerderijen laten zien hoe de rode, witte en zwarte korrels worden gedroogd in de zon. Net over de heuvels ligt de kustplaats Kep. Vrouwen verkopen hier elke ochtend levende krab uit ronde rieten manden. In de namiddag zakt de zon achter kalkstenen eilanden terwijl de geur van gegrilde vis het strand vult.

Richting het binnenland ligt Battambang. De stad staat bekend om de ‘bamboo‑train’, een lichte wagen die over oude spoorrails rolt. De rit duurt kort, maar geeft uitzicht op rijstvelden waar waterbuffels koel blijven in modderpoelen. Kunststudenten schilderen in open ateliers en muurschilderingen verschijnen op bakstenen wanden.

Het Tonlé Sap‑meer verandert elk regenseizoen in een zee. Drijvende dorpen verplaatsen zich met het waterpeil. Huizen staan op vlotten, de school zwenkt mee en kinderen peddelen naar de markt in kleine bootjes. Dit leven op het ritme van het meer maakt duidelijk hoe sterk omgeving en cultuur met elkaar verweven zijn.

Politiek en bestuur

Cambodja is een constitutionele monarchie met koning Norodom Sihamoni als ceremonieel staatshoofd. De dagelijkse leiding ligt bij de regering, gevormd door de grootste partij in de Nationale Vergadering; de premier bepaalt in de praktijk het politieke tempo. Verkiezingen vinden om de vijf jaar plaats. Officiële cijfers laten een hoge opkomst zien, maar onafhankelijke waarnemers wijzen op een speelveld waar kritische media en oppositiepartijen beperkte ruimte ervaren.

De grondwet waarborgt de scheiding der machten, toch bezit de uitvoerende macht meer invloed dan de rechterlijke macht. Wetvoorstellen gaan doorgaans snel door het parlement wanneer regeringspartijen een ruime meerderheid hebben. Op lokaal niveau kiezen burgers hun gemeenteraden, waarna dorpshoofden in open vergaderhutten beslissen over irrigatie, wegen en marktpleinen.

Cambodja is lid van ASEAN en laveert diplomatiek tussen buurlanden en grote handelspartners. Infrastructuurleningen versterken de band met China, terwijl de Europese Unie gunstige tarieven verleent voor export van textiel en rijst. Zo weegt Phnom Penh economische groei af tegen internationale druk om pers‑ en mensenrechten te verbeteren.

Klimaat en beste reistijd

Cambodja heeft een tropisch savanneklimaat met twee duidelijke seizoenen. Van november tot april voert een noordoostelijke passaat droge lucht aan. De luchtvochtigheid is lager en dagtemperaturen liggen rond dertig graden, met pieken tot 35 °C in maart en april. Dit is het ideale venster voor tempelbezoek in Angkor, omdat paden niet modderig zijn en zonsopkomsten vaak helder. December en januari voelen het aangenaamst; een briesje koelt de avonden en de rijstvelden zijn nog frisgroen na de oogst.

Begin mei draait de wind en brengen zuidwestmoessons vochtige lucht vanaf de Indische Oceaan. Korte, hevige buien vallen meestal in de namiddag en ’s nachts. Het landschap wordt weelderig, en het Tonlé Sap‑meer zwelt tot vijf keer zijn droge‑seizoensoppervlak. Fotograferen van drijvende dorpen is dan het spectaculairst, maar onverharde wegen kunnen tijdelijk onbegaanbaar zijn. Orkanen komen hier zelden voor; de regen is het grootste ongemak waar je mee te maken krijgt.

Angkor Wat en omliggende tempels

Angkor Wat

ngkor Wat is bij zonsopkomst een stille muur van zandsteen die oranje kleurt. De centrale toren stelt de heilige berg Meru voor en weerspiegelt in de vijver ernaast. Binnen tonen reliĂ«fs lange rijen hemelse dansers en veldslagen van het Khmer‑rijk. Een korte rit verderop staat de Bayon‑tempel. Smalle gangen leiden naar torens met stenen gezichten die zacht glimlachen, hoe fel de middagzon ook wordt.

Aan de rand van het complex ligt Ta Prohm. Reuzenslingers knellen hier om pilaren; boomwortels rollen als spieren over galerijen vol mos. Restauratoren laten delen bewust woest zodat bezoekers zien hoe de jungle ooit alle structuren terugnam. Op twintig kilometer ten noorden van Siem Reap ligt Banteay Srei. De kleinere proportie verbergt verrassend fijn houtsnij‑achtig steenwerk. Godinnen en bloemen zijn uit roze zandsteen gehouwen met een precisie die zelfs vandaag bewondering wekt.

Een dagpas geeft toegang tot de grote rondgang, maar wie meer tijd heeft kiest een driedagenkaart om bij zonsopgang, middaglicht en schemering verschillende sferen te ervaren. Fietsverhuur in Siem Reap maakt tochtjes langs rijstvelden mogelijk en tuk‑tuk‑bestuurders weten rustige doorgangen. Met water, een hoed en respect voor de tempelregels wordt elke stap een blik op een beschaving die ooit het hart van Zuidoost‑AziĂ« vormde.

Landschappen

Cambodja bestaat voor een groot deel uit een wijde riviervlakte die in het natte seizoen onder water loopt. Rijst wordt hier nog met de hand geplant in ondiepe velden; wanneer de planten volgroeien, wiegen groene halmen als golven in de wind. Midden in die vlakte ligt het Tonlé Sap‑meer. Elke moesson verandert het meer in een binnenzee waardoor mangrovehout half onder water staat en jonge vis een veilige kraamkamer vindt. IJsvogels scheuren vlak boven het wateroppervlak langs, terwijl vissers in lange houten boten hun netten uitgooien.

Verder naar het zuidwesten rijzen de Cardamom‑bergen op. Dichte regenwouden verbergen rivieren die in diepe kloven stromen en pas bij de kust in brede mangroves uitwaaieren. Hier rusten zoutwaterkrokodillen tussen de wortelbossen en filteren schelpdieren het rivierwater. Zeldzame diersoorten zoals Indochinese dwergherten en Siamese krokodillen vinden nog beschutting in deze beboste hellingen.

Langs de oostgrens vloeit de Mekong. In de droge maanden komen zandbanken tevoorschijn waar boeren groente verbouwen op achtergelaten slib. Bij Kratie dobberen Irrawaddy‑dolfijnen in langzaam kolkend water. Hun afgeronde kop steekt af tegen de zachte stroming en trekt reizigers in stille peddelboten.

Wist je dat
?

Cambodja heeft een omgekeerde rivier. In het regenseizoen stroomt de Tonlé Sap niet naar de Mekong, maar juist terug het meer in, waardoor het wateroppervlak tot vijf keer zo groot wordt.

De beroemde Apsara‑dans was in de Rode Khmer‑tijd verboden. Slechts een handvol danseressen overleefde het regiem; zij gaven later les aan een nieuwe generatie zodat de sierlijke handbewegingen behouden bleven.

Op de tempelmuur van Angkor Wat staat in een nis een brugman die schaken lijkt te spelen. Archeologen denken dat dit één van de oudste illustraties van het spel in Zuidoost‑AziĂ« is.

In Kampot groeien peperplanten die door chefs wereldwijd worden geprezen. De rode variant droogt in de zon, niet in machines, waardoor een natuurlijke suikerlaag blijft zitten en de korrels een lichte karamelsmaak krijgen.